Czym jest ustawa o sygnalistach?
Ustawa o sygnalistach to nowoczesny akt prawny mający na celu ochronę osób ujawniających nieprawidłowości, naruszenia prawa lub nadużycia w miejscach pracy. Wprowadzona, aby zapewnić przejrzystość i odpowiedzialność w różnych sektorach, ustawa ta odgrywa kluczową rolę w budowaniu zaufania do instytucji publicznych i prywatnych. W artykule omówimy, czym dokładnie jest ustawa o sygnalistach, kogo dotyczy, jakie są jej główne cele oraz od kiedy obowiązuje.
Definicja sygnalisty
Sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości, nadużycia lub przestępstwa, których jest świadkiem w miejscu pracy. Może to być pracownik, zleceniobiorca, partner B2B, usługodawca, dystrybutor, dostawca, a nawet osoba ubiegająca się dopiero o zatrudnienie w danym podmiocie. Sygnalista działa w interesie publicznym, dążąc do ujawnienia prawdy i naprawienia sytuacji, które mogą szkodzić społeczeństwu, środowisku lub pracownikom.
Kogo dotyczy ustawa o sygnalistach?
Ustawa o ochronie sygnalistów, która wchodzi w życie 25 września 2024 roku, ma szeroki zakres zastosowania. Adresatami przepisów są:
- Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
- Osoby prawne
- Inne jednostki organizacyjne
- Pracodawcy
Sygnalistami mogą być osoby związane z podmiotem prawnym w kontekście pracy, co obejmuje nie tylko pracowników, ale także zleceniobiorców, partnerów handlowych, dostawców oraz osoby ubiegające się o zatrudnienie.
Cele ustawy o sygnalistach
Nadrzędnym celem ustawy o ochronie sygnalistów jest stworzenie bezpiecznych i skutecznych mechanizmów zgłaszania nieprawidłowości. Ustawa nakłada na podmioty prawne obowiązek przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów w różnych formach: ustnej, pisemnej, telefonicznej oraz elektronicznej. Przewiduje również procedury ochrony sygnalistów przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawców.
Główne cele ustawy to:
-
Ochrona sygnalistów: Zapewnienie ochrony przed działaniami odwetowymi, takimi jak zwolnienie z pracy, degradacja, nękanie czy dyskryminacja. Pracodawcy mogą ponosić odpowiedzialność karną i odszkodowawczą za utrudnianie zgłoszeń i podejmowanie działań odwetowych.
-
Poufność: Ochrona tożsamości sygnalistów, aby chronić ich przed potencjalnymi reperkusjami.
-
Bezpieczeństwo zgłoszeń: Umożliwienie zgłaszania nieprawidłowości w sposób bezpieczny i poufny, w tym przez nagrywanie rozmów telefonicznych za zgodą sygnalisty lub sporządzanie protokołów z rozmów bezpośrednich.
-
Transparentność: Zachęcanie do ujawniania nieprawidłowości i nadużyć, co przyczynia się do zwiększenia przejrzystości w organizacjach.
Od kiedy obowiązuje ustawa o sygnalistach?
Ustawa o ochronie sygnalistów została przyjęta 14 czerwca 2024 roku i wchodzi w życie 25 września 2024 roku. Od tego dnia podmioty prawne są zobowiązane do rozpoczęcia procesu ustalania wewnętrznych procedur zgłoszeń oraz prowadzenia rejestru zgłoszeń.
Jednak w tym dniu nie muszą być jeszcze gotowe pełne procedury zgłoszeń wewnętrznych. Organizacje mają obowiązek przeprowadzenia konsultacji, które mogą trwać od 5 do 10 dni, a następnie ogłoszenia procedur zgłoszeń, które wejdą w życie po upływie 7 dni od ich ogłoszenia.
Podsumowanie
Ustawa o sygnalistach to kluczowy element w zapewnieniu przejrzystości i odpowiedzialności w sektorach publicznym i prywatnym. Dzięki tej ustawie sygnaliści mają możliwość bezpiecznego zgłaszania nieprawidłowości, co przyczynia się do eliminowania nadużyć i poprawy funkcjonowania organizacji. Ochrona sygnalistów przed działaniami odwetowymi jest istotnym krokiem w budowaniu kultury zaufania i odpowiedzialności, co jest niezbędne dla zdrowego i sprawiedliwego środowiska pracy.
Zobacz także:
Kim jest sygnalista i co oznacza prawna ochrona sygnalistów?
